ÇAPRAZ SEVKİYAT ÇÖZÜMLERİ İLE MALİYETLERİNİZİ AZALTIN

Çapraz sevkiyat tedarik zincirindeki maliyetlerde ve tedarik zamanlarında önemli tasarruflar sağlayabilen bir tedarik zinciri stratejisidir. Ürünlerin teslim noktaları olarak depoların yerine bazı özel transfer noktalarının belirlendiği bu lojistik stratejisinde, ürünlerin bir transfer noktasından diğerine senkronize bir şekilde transferi sağlanarak, işletmelerin depo ve stok maliyetlerinin azaltılması hedeflenir.

Klasik anlayış içerisinde, üretim süreçleri tamamlandıktan sonra ürünlerini depolarda muhafaza eden işletmeler mal kabul, raflama, depolama, malzeme yenileme (ikmal), sipariş toplama, sevkiyata hazırlama ve paketleme gibi fonksiyonları yerine getirmek durumunda kalırlar. Üstelik bu durum yalnızca operasyonel maliyetler doğurmaz. Ürünlerin depolanma ihtiyacından kaynaklanan depo/mekan kirası, depo inşası, fabrika alanını büyütmek gibi fiziksel maliyetleri de karşılama ihtiyaçları ortaya çıkabilir. Oysa ki çapraz sevkiyat çözümlerinde yukarıda belirttiğimiz tüm bu ek maliyet kalemleri yerini yalnızca mal kabul, bekletme (staging) ve sevkiyat süreçlerine bırakarak, işletmeler çok ciddi zaman ve maliyet avantajı sunar.

Bir tesisin çapraz sevkiyat tesisi olarak nitelendirilebilmesi için bekletmenin en fazla 24 saat olması gerekmektedir. Ancak bu süre kısıtının sağlanabildiği durumlarda çapraz sevkiyat prosedürleri işletilebilmektedir. O zaman da depolar bekleme durakları olarak kullanılmak yerine transfer noktalarına dönüştürülerek sadece mikro düzeyde firmalar için değil, makro düzeyde ülkeler için de kayda değer rekabetçi avantaj sağlanabilmektedir.

Çapraz sevkiyat üzerine literatür bilgisi ne yazı ki kısıtlı miktardadır. Ancak bu alanda strateji geliştirerek başarı öyküleri yazmış şirketler ve operasyonları saat gibi işleyen lojistik firmalarının örnek olayları incelendiğinde yaşamış, canlı kaynaklar bulabilmek mümkündür. Önemli olan şirketlerin kendi ihtiyaçlarını analiz edebilmeleri, doğru tedarik zinciri modelini geliştirebilmeleri ve bu konuda kendilerine yardımcı olabilecek güvenilir çözüm ortaklarını bulabilmeleridir. Bu alanda yerleşmiş bir model olmasa da çapraz sevkiyat türlerini üç grupta toplamak mümkündür:

1. Model: Önceden tahsis edilmiş tedarikçi konsolidasyonu (pre-allocated – malzeme paketlerinin varış noktasının önceden belirlenmiş olduğu)
2. Model: Önceden tahsis edilmiş çapraz sevkiyat operatörü (ÇSO) konsolidasyonu
3. Model: Sonradan tahsis edilmiş ÇSO konsolidasyonu

Buradaki en kritik nokta, ürünün çıkış anında nereye gideceğinin bilinip bilinememesidir. Eğer ürün çıktığı anda nereye gideceği biliyor ise bu planlama tedarikçide yapılabilir ve bu durumda 1. model çapraz sevkiyat yöntemi uygulanabilir. 1. modelde, tedarikçi son teslimat noktasına nakliye edilecek son paletleri oluşturabilir. Diğer durumlarda ise son paletler 2. ve 3. uygulamalara göre çapraz sevkiyat tesisinde hazırlanır ve yerlerine ulaştırılır.

Talebi tahmin edilebilen, yüksek talebi olan ve yüksek hacimde akışa sahip ürünlerin ve dayanıksız ürünlerin çapraz sevkiyat için ideal adaylar olduğunu söylemek mümkün olabilir. Mesela bir süpermarket zinciri, çapraz sevkiyat alandaki ilk uygulamasını havlu kağıt ve tuvalet kağıdı gibi tüketim sirkülasyonu yüksek, değeri düşük ancak depoda ve stokta oldukça yer kaplayan, stoklama, raflama, sevkiyat gibi konularda operasyon ve personel maliyeti yüksek ürünler üzerinde deneyerek maliyetlerinde ciddi avantaj sağlamayı başarmıştır.

Çapraz sevkiyat stratejisi kurgulamaya karar verildiğinde bazı temel noktalar üzerinde durmakta fayda olacağını söylememiz mümkün.

1. Çapraz sevkiyat içerisinde işbirliği içerisinde olacağınız tüm ekip ve ortakların görev ve sorumluluklarının bilincinde olmaları ve konunun en başında temel noktalar konusunda ortak bir fikir birliği içerisinde olmaları oldukça önemlidir.
2. Çapraz sevkiyatın en önemli unsurlarından bir diğeri de bilgi akışının eksiksiz ve kusursuz şekilde işlemesidir. Bu akışın sağlanabileceği altyapı çalışmalar ve teknolojik yatırımlar planlama içerisindeki olmazsa olmaz unsurlardır.
3. Bu tarz sevkiyat yapısı esnek, hızlı ve yerinde kararların alınmasına ihtiyaç duyar. Dolayısıyla sistem içerisinde tam zamanlı ve konsantre çalışabilecek bir merkezi yönetime ihtiyaç duyulmaktadır.
4. Çapraz sevkiyat için yapılacak yatırım ve maliyetler doğru şekilde hesaplanmalı, projenin getireceği kar da zarar da en başından öngörülerek işbirliği içerisinde olacak paydaşlar tarafından onaylanmalıdır.
5. Kalite kontrol mekanizmasının kusursuz işlemesi ve bu noktadaki hassasiyet çapraz sevkiyatın olmazsa olmaz kalemlerinden birini teşkil etmektedir.

Çapraz Sevkiyat Stratejisinin Avantajları

• Depolama-bekletme-sevkiyat gibi aşamalar mümkün mertebe ortadan kalkacağı için ürün sirkülasyonu hız kazanır.
• Teslimat sıklığı artar ve bu durum ürün siparişinin çok kısa sürelerde yerine konulmasına olanak sağlar.
• Depolama söz konusu olmayacağı için, ürünlerin depoda bekleyeceği sürenin önüne geçilir. Bu sayede zaman aşımından kaynaklanan bozulma, güncelliğini kaybetme, ihtiyacın azalması ya da tüketim alışkanlığının değişmesi gibi dezavantajlı faktörlerin önüne geçilir.
• Bu sevkiyat türünde en büyük maliyet kalemlerinden biri olan depolama aşaması ortadan kalkacağı için firmaların stok maliyetlerinde ciddi oranda azalma söz konusu olur.
• Çapraz sevkiyatta, diğer sevkiyat türlerindeki birçok aşama süreç içerisinde doğal olarak ortadan kalkacağı için bu alanlarda ihtiyaç duyulacak malzeme ve işgücü yatırımlarının ve maliyetlerinin de önüne geçilir.
• Bahsi geçen ara aşamaların yaratacağı operasyonel hasar ve zararlar ortadan kalkacağı ya da aza indirgeneceği için bu durum yüklenicilere ekonomik avantaj sağlar.
• Operasyonel iş yükünün azalması, bu operasyonlar için gerek duyulan fiziki alan ihtiyacını da azaltacağı için üretim tesislerinde ya da fabrikalarda operasyona ayrılacak metrekare ihtiyacı ortadan kalkar. Bu da otomatik olarak işletme maliyetlerini azalmasına sebep olur.
• Çapraz sevkiyat titiz bir zamanlama gerektirdiği için üretimden sevkiyata kadar her alanda nitelikli iş gücünün yaratılmasını gerektirir ve bu durum verimliliği artırır.

Çapraz sevkiyat stratejisinin benimsendiği durumlarda, çözüm ortakları ya da paydaşlar arasında mutabık kalınması gereken ön koşullarda eksiklikler kalması durumunda bir takım sorunlar ortaya çıkabilir. Bu sevkiyat türünün yaratabileceği bir diğer olumsuz koşul ise sistem içerisinde yaşanabilecek herhangi bir aksamanın piyasada ürün kalmamasına sebebiyet vermesi olabilir.